Κάστρο Ηγουμενίτσας

Το κάστρο της Ηγουμενίτσας δεσπόζει χτισμένο σε πευκόφυτο λόφο στη θέση αρχαίου οχυρού. Η ίδρυση του ανάγεται στους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους και συνδέεται πιθανότατα με τον υστερορωμαϊκό – παλαιοχριστιανικό οικισμό του Λαδοχωρίου που ιδρύεται από Ρωμαίους εποίκους τον 2ο αι. μ.Χ. . Στη συνέχεια ακολουθεί την πορεία της Ηγουμενίτσας, άλλοτε ακμάζουσα κι άλλοτε όχι. Την περίοδο της Ενετοκρατίας, στα μέσα του 15ου αι. και εξής, «η Ηγουμενίτσα αναφέρεται ως βενετσιάνικος σταθμός και το λιμάνι της χρησιμοποιείται εκ νέου ως αγκυροβόλιο και ασφαλές καταφύγιο πλοίων. Την ίδια περίοδο το Κάστρο αλλάζει μορφή και ενισχύεται με πύργους, οχυρωματικές πύλες, πυλίδες, τοξωτά ανοίγματα και κανονιοθυρίδες». Η Ηγουμενίτσα δίκαια αποτελεί ένα από τα «προκεχωρημένα» φυλάκια της Βενετίας στη δυτική Ελλάδα μέχρι που το 1540 καταλαμβάνεται οριστικά από τους Οθωμανούς. Το 1685, ωστόσο το τούρκικο τότε οχυρό της Ηγουμενίτσας ανατινάσσεται με επικεφαλής το ναύαρχο Μοροζίνι από το βενετσιάνικο στόλο . Μετά την κατάλυση της Ενετικής Δημοκρατίας και την κατάληψη του οχυρού του από τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων, στα τέλη του 18ου αι., επιχειρήθηκε η επισκευή του χωρίς ωστόσο ιδιαίτερη επιτυχία . «Το κάστρο της Ηγουμενίτσας έχει τραπεζιόσχημη κάτοψη με τεθλασμένη την ανατολική του πλευρά, εμβαδόν περίπου 6.300 τ.μ. και συνολική περίμετρο 412 μ. Αποτελείται από ψηλά τείχη που έχουν δεχτεί επισκευαστικές επεμβάσεις σε διάφορες χρονικές περιόδους. Ο οχυρωματικός περίβολος σώζεται κατά τμήματα έως το ύψος των 6,00 μ. περίπου και έχει μέσο πάχος 2,00 μ. . Χαρακτηριστική είναι η παρουσία πύργων σε όλη την περίμετρο του κάστρου. Η επικοινωνία μεταξύ αυτών και του εσωτερικού της οχύρωσης εξασφαλιζόταν από τοξωτές πύλες. Σε καλή κατάσταση διασώζονται οι πύργοι στη ΝΑ πλευρά του οχυρωματικού περιβόλου, με διαστάσεις 6,40 x 6,20 μ. και 6,50 x 6,00 μ. αντίστοιχα. Ένας ακόμη πύργος στο ΝΔ τμήμα του κάστρου είναι ο μόνος που διατηρεί τη θολωτή οροφή του. Μεγαλύτερος σε σχέση με τους υπόλοιπους (8,00 x 7,20 μ.) είναι ο πύργος στη ΒΔ γωνία του τείχους. Η κύρια πύλη βρίσκεται περίπου στο μέσον της τεθλασμένης νοτιοανατολικής πλευράς και ενισχυόταν αμυντικά επίσης από δύο πύργους. Το άνοιγμά της, πλάτους περίπου 2,50 μ., οριζόταν από δύο καλοφτιαγμένες ορθογώνιες παραστάδες. Έκλεινε με θύρα που ενισχυόταν από ξύλινη δοκό. Στην περίμετρο του τείχους και κυρίως κατά μήκος της καλύτερα διατηρημένης νότιας πλευράς του, αλλά και δευτερευόντως στη δυτική, υπάρχουν τοξωτές κανονιοθυρίδες, οι οποίες επίσης έχουν υποστεί κατά τη διάρκεια χρήσης τους πολλές μετασκευές και προσθήκες. Αποσπασματικά σωζόμενα κατάλοιπα τοιχοποιιών διαφόρων φάσεων καθώς και τμήματα λιθόστρωτων δαπέδων υποδεικνύουν την ύπαρξη και άλλων αρχιτεκτονικών κατασκευών και κτιρίων εντός του κάστρου. Σε μεγαλύτερο ύψος, περίπου 1,50 μ., διατηρείται μόνο ένας ορθογώνιας κάτοψης χώρος που εφάπτεται στη ΒΔ γωνία του τείχους και φέρει στο εσωτερικό του επίχρισμα από κονίαμα. Το βορειανατολικό τμήμα του κάστρου έκλεινε με διατείχισμα και λειτουργούσε ως εσωτερική ακρόπολη. Η πύλη του διατειχίσματος πιθανολογείται περίπου στο μέσον του μήκους του».